Deze 3 inzichten over leiderschap en verandering liet de natuur mij zien

Aaarghh… De sneeuw suist me venijnig om de oren. Ik trek mijn capuchon zo strak aan, dat ik wel voorovergebogen moet lopen. Mijn blikveld niet groter dan twee meter, strak naar beneden. Ik loop zowat op de tast. Zie mijn eigen voetstappen maar verder niet heel veel meer. Tien minuten eerder was het begonnen met sneeuwen.

Het doet me denken aan iets wat ik vaker tegen kom in mijn interim klussen. De intern gerichte voorovergebogen medewerker achter zijn computer. Het blikveld niet groter dan twee meter bureau, de wereld van zijn eigen functie. Zeer zeker betrokken, loyaal aan de organisatie en in alles gericht op zijn taak. Zoiets als door bikken terwijl de sneeuw snerpend om je heen vliegt en je eigenlijk geen reet ziet van wat er om je heen gebeurt.

Organisatieverandering in het maatschappelijk veld

Dit beeld laat mij zien waar de beweging in het groot ook over gaat. Sinds ik in 2008 het maatschappelijk veld binnen liep zie ik de beweging om van een interne beheersmatige gerichtheid te komen tot een externe gerichtheid op klant en maatschappij. Steeds meer ingestoken op de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van de burger, met ruimte voor keuzevrijheid en werken vanuit de bedoeling. Dat vraagt om een klantgerichte, vraaggerichte, zakelijkere en professionelere manier van werken.

Het patroon van de organisatie (de interne gerichtheid) is ook het patroon van de medewerker. In systemisch werk noem je dat ‘herhaling van het patroon’. Het patroon speelt zich op meerdere lagen af.

Verbinding maken met de wereld om je heen

Veel coachgesprekken en teamsessies gingen hier over. Kijk eens omhoog. Kijk eens naar je zelf. Kijk eens om je heen. Kijk eens naar elkaar. Zie de omgeving om je heen, die organisatie heet. Zie de context waarin wij werken, de buitenwereld. Zie wat wij moeten doen om verder te komen. Elkaar zien, elkaar opzoeken, samenwerken en in beweging komen.

De beweging van de organisatie (de omslag naar externe gerichtheid) vraagt hier logischerwijs ook om herhaling. Als de medewerkers mee gaan in dit patroon is het mogelijk om tot een omslag te komen.

Organisatieontwikkeling is als een ontdekkingstocht. Je weet niet wat je onderweg tegenkomt, hoe het pad loopt en wanneer je de eindbestemming bereikt. Je kunt wel goed voorbereid op weg gaan: lees verder bij de 3 inzichten en jouw rol als leider.

Inzicht 1: Bestemming geeft richting geeft beweging

Ik loop langs het water. De kant staat vol riet. Het wuift met de wind mee. Zwierend heen en weer. Wat in me op komt zijn al die trouwe medewerkers die staan te kijken welke kant het water op stroomt. Gaat het naar links? Gaat het naar rechts? Ze weten het nog niet en wachten op richting. Bij organisatieverandering is er altijd een voorsprong aan de top. De noodzaak en urgentie van de verandering en welke ontwikkeling nodig is, vinden daar als eerste vorm. Beelden over welke kant het op moet zijn er zeker, hoewel vaak nog abstract en op strategisch niveau. Te weinig concreet voor medewerkers om te vertalen naar wat het voor hun werk betekent. Ze willen best bewegen maar hebben duidelijkheid nodig over wat er van ze verwacht wordt.

Het is de taak van de leiding om de richting en de kaders aan te geven. Wees helder over ambities en doelen. Het is de taak van de medewerkers daar vanuit eigen verantwoordelijkheid invulling aan te geven, te komen tot concrete resultaten. In een samenspel kan dan nieuwe beweging ontstaan.

Inzicht 2: Genieten van het uitzicht en op adem komen

De weg draait een bocht. Hè hè, adem halen. De capuchon kan losser. De sneeuw komt nu van opzij. Ik zie de twinkelende schoonheid ervan. Ik richt me verder op. Zie de weg weer voor me en kan zelfs het einde zien. Dat geeft een richtpunt waar ik me op kan focussen. Het geeft ook rust. De weg is nog lang maar ik kan al meer genieten van het pad waar ik op loop. Links en rechts een lange bomenrij. Je loopt nooit alleen, al loop je natuurlijk wel je eigen pad.

Zicht op waar het naar toe gaat, een horizon, de droom, een gerichter eindbeeld geeft meer inspiratie en maakt de gevraagde ontwikkeling concreter. Sta samen met je medewerkers af en toe eens stil en kijk om je heen waar je staat. Alleen voorwaarts gaan geeft niet het beste resultaat. Neem ruimte om te genieten van het uitzicht, weer op te laden en vervolg daarna je reis. Stel je reisplan bij als dat nodig is.

Inzicht 3: Vasthouden en bij elkaar blijven

Klaar om de brug weer over te steken, bijna thuis. Mijn hond blijft hangen in de bosjes. Ik hang over de reling en neig naar ongeduldig gaan staan wachten. Zucht, waar is ze toch mee bezig? Dan kies ik ervoor terug te lopen en mee te kijken met wat daar tussen die takkenzooi zo interessant is.

Als je te ver voor de troepen uit loopt verlies je zicht op wat jouw mensen bezighoudt vanuit hun perspectief. Als leider ben je verantwoordelijk zicht te houden op het geheel. Niet voorop lopen, wel voorgaan. Zak eens af, vertraag je pas of loop eens een tijd achter je mensen. Bij te snel los laten krijg je afhakers of mensen die hun eigen weg kiezen.

Jouw rol als leider in verandering

Organisatieverandering is geen routeplan van A naar B. Ontwikkeling gaat over beweging op gang brengen en is geen vooraf uitgestippeld pad. Zicht op je bestemming is wel een uitgangspunt. Hoe daar te komen, kan onderweg veranderen. Zolang je blijft communiceren met je reisgezelschap, oog houdt voor iedereen en tijd neemt je ideeën over de reis nog eens goed te bekijken blijft alles mogelijk. Durf een andere weg in te slaan als dat onderweg een betere optie lijkt.

Waar sta jij als (reis)leider in het proces om dingen voor elkaar te krijgen? En op welke manier? Ga je voor de troepen uit of sta je naast je mensen? Weet jij helder te zijn en duidelijke kaders mee te geven of laat je het gaan? Durf je te kiezen voor momenten van vertraging en rust of jaag je alleen maar door?

En vergeet niet dat het voor jezelf ook helpend kan zijn als er iemand een tijdje met je meeloopt of je een rug hebt van iemand om tegenaan te rusten.

Spiegeling van de natuur

Een winterse wandeling waarbij de natuur mij voorbeelden uit mijn werkpraktijk spiegelt. De natuur heeft niets te kiezen. Het gaat precies zoals het gaat. De natuur staat volledig in het NU. Het maakt met eenvoud zichtbaar hoe het gaat met bestemming, beweging, ontwikkeling, leiderschap, verandering.

Terug